Skręcenie stawu

Skręcenia stawów – czym są powodowane i jak wygląda proces leczenia?

Skręcenie stawu to uszkodzenie tkanek miękkich – więzadeł, przyczepów ścięgien i torebki stawowej, które stabilizują staw. Do skręcenia dochodzi w wyniku ruchu przekraczającego fizjologiczny zakres ruchomości stawu, czyli podczas przysłowiowego „złego stanięcia”. W zależności od siły urazu może dojść do rozciągnięcia więzadeł, rozdarcia torebki stawowej i aparatu więzadłowego lub oderwania więzadła z fragmentem kostnym. W razie podejrzenia skręcenia stawu należy wykonać USG lub artroskopię ¹.

Skręcenie, stłuczenie i zwichnięcie

Czym różnią się te trzy terminy? Stłuczenie jest najlżejszym rodzajem urazu, do którego dochodzi w wyniku upadku lub uderzenia. Widoczne jest zasinienie i otarcie naskórka. Skręcenie to uraz, w którym torebka i więzadła są naciągnięte lub rozerwane, ale powierzchnie stawowe nigdy nie ulegają przemieszczeniu. Natomiast zwichnięcie to najpoważniejsza kontuzja związana ze zmianą położenia kości względem siebie. Mogą być widoczne zniekształcenia stawu spowodowanego przemieszczeniem powierzchni stawowych ².

Jakie stawy ulegają najczęściej skręceniu?

Skręceniu może ulec każdy staw. Najczęściej jednak jest to staw skokowy. Do tego urazu dochodzi w większości przypadków między 15. a 19. rokiem życia. Mechanizmem skręcenia bywa ześlizgnięcie się ze schodów, z krawężnika lub podczas wejścia w zagłębienie w ziemi. Wśród młodych sportowców skręcenia kostki najczęściej dotyczą dzieci uprawiających koszykówkę, futbol amerykański oraz piłkę nożną. Skręcenia nawracające również najczęściej dotyczą stawu skokowego. Są wynikiem nieprawidłowego leczenia lub jego zaniechania. Celem profilaktyki skręcenia kostki należy nosić sznurowane obuwie z wyższą cholewką i uniesionym zewnętrznym brzegiem podeszwy. Jeśli skręcenia są nawykowe można rozważyć plastykę więzadeł. U sportowców warto przemyśleć profilaktyczne noszenie zewnętrznego stabilizatora ^2,3.
Skręcenie stawu kolanowego także jest częstą kontuzją ze względu na skomplikowaną budowę stawu (4 więzadła stabilizujące oraz 13 mięśni oddziałujących na kolano) i poddawanie kolana dużym przeciążeniom. Najbardziej niebezpieczne są urazy więzadeł, które mogą prowadzić do trwałego inwalidztwa. Do skręcenia dochodzi najczęściej na skutek działania pośredniego lub bezpośredniego dużych sił (na przykład podczas sportów kontaktowych). Skręcenia dzielimy na niewielkie, umiarkowane i ciężkie ⁴.
Skręcenie nadgarstka to kolejny powszechny rodzaj urazu. Największe ryzyko występuje wśród sportowców i osób starszych. Najczęściej uszkodzone jest więzadło łódeczkowato-księżycowate oraz księżycowato-trójgraniaste. Należy jak najszybciej unieruchomić nadgarstek, rozpocząć chłodzenie i zastosować stabilizator. Niezastosowanie się do powyższych, może skutkować rozwojem przewlekłego stanu zapalnego.

Jak wygląda leczenie?

Na miejscu wypadku należy unieruchomić uszkodzony staw. W szpitalu kończyna zazwyczaj jest usztywniana elastycznym bandażem lub opatrunkiem gipsowym na okres 2-6 tygodni. Większość skręceń można leczyć zachowawczo i metodami fizjoterapeutycznymi. Jeśli doszło do skręcenia więzadeł krzyżowych stawu kolanowego, najlepszym postępowaniem jest wykonanie operacji rekonstrukcji więzadeł w okresie 6 tygodni od urazu.
Leczenie czynnościowe polega na zastosowaniu zasady RICE, gdzie:
R – rest, oznacza odpoczynek i odciążenie urażonej kończyny. Najlepiej zapewnić to poprzez stosowanie kul łokciowych.
I – ice, czyli chłodzenie, najlepszy efekt zapewniają, jeśli są stosowane w ciągu pierwszych dwóch dni, ponieważ chronią przed rozwojem znacznego obrzęku. Pomocny może być tutaj chłodzący żel zawierający niesteroidowe leki przeciwbólowe (ibuprofen) – DIP RILIF. Okłady z lodu i chłodzące spraye dla sportowców także stanowią sprawdzony, domowy sposób na łagodzenie obrzęku i hamowanie rozwoju stanu zapalnego.
C – compression, czyli ucisk. Zapewniony przez wspomniany wyżej opatrunek gipsowy, elastyczny bandaż lub ortezę.
E – elevation, czyli trzymanie kończyny w górze, dzięki czemu zapobiega się zastojom krwi i niweluje się rozwój obrzęku.
W doraźnym łagodzeniu bólu, oprócz wspomnianego żelu DIP RILIF, pomocne będą także doustne leki przeciwbólowe, takie jak ibuprofen, diklofenak czy metamizol. Unikaj natomiast ogrzewania uszkodzonego obszaru, co oznacza także rezygnację z ciepłych kąpieli.
Po 3-4 tygodniach zaleca się profilaktyczny kinesiotaping – najlepiej, aby taśmy zostały założone przez rehabilitanta lub fizjoterapeutę. Takie tape’y zwiększają przestrzeń nad stawem, ułatwiając krążenie płynu tkankowego, który dostarcza składników mineralnych niezbędnych w procesie regeneracji uszkodzonych struktur stawowych. Leczenie operacyjne zalecane jest dopiero przy przewlekłych dolegliwościach i potwierdzonym w USG lub rezonansie magnetycznym uszkodzeniu więzadeł. Zabiegi są przeprowadzane w trybie planowym ³.

Czy potrzebna jest rehabilitacja?

Rehabilitacja jest niezbędnym elementem terapii każdego rodzaju skręcenia. Pomaga przywrócić pełny zakres ruchów w stawie oraz chroni przed występowaniem nawracających urazów. Dla każdego pacjenta program zajęć układany jest indywidualnie. Bardzo ważne jest kilkukrotne odwiedzenie specjalisty, dzięki czemu sami nauczymy się poprawnie i skutecznie wykonywać ćwiczenia. Początkowo wykorzystuje się ćwiczenia izometryczne (czyli zwiększające napięcie mięśni bez wydłużania ich) bez obciążenia. Ułatwieniem może być wykonywanie ćwiczeń w wodzie. Powrót do aktywności fizycznej zależy od stopnia uszkodzenia. Rozpoczęcie zbyt wcześnie ćwiczeń może spowodować poważne uszkodzenia oraz trwałą niestabilność stawu ⁵.

Skręcenia stawów – czym są powodowane i jak wygląda proces leczenia?

Skręcenie, stłuczenie i zwichnięcie

Jakie są objawy skręcenia?

Jakie stawy ulegają najczęściej skręceniu?

Jak wygląda leczenie?

Czy potrzebna jest rehabilitacja?