Reumatoidalne zapalenie stawów - Jak leczyć gościec

Czy reumatoidalne zapalenie stawów to wyrok?

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), inaczej nazywane gośćcem, to choroba przewlekła dotycząca tkanki łącznej. Kobiety chorują na nią trzy razy częściej niż mężczyźni. Największa zapadalność na tę chorobę przypada na 4-5 dekadę życia. Jej podłożem są autoimmunologiczne reakcje nadwrażliwości powodujące nieswoiste zapalenie stawów, zmiany w obrębie skóry, mięśni i innych układów. Długotrwający destrukcyjny proces niszczenia tkanek prowadzi do niepełnosprawności, inwalidztwa oraz przedwczesnej śmierci. Najpowszechniejszą przyczyną zgonu są incydenty sercowo-naczyniowe, jednak przebieg gośćca u każdego pacjenta jest różny. Istnieje wiele postaci tej choroby i różne tory jej rozwoju – najczęściej są to występujące na przemian okresy zaostrzeń i remisji, rzadziej choroba ma łagodny przebieg i dotyczy tylko kilku stawów, zdarza się także przebieg samoograniczający się ¹.

Jakie są objawy gośćca?

Charakterystyczne objawy związane są z symetrycznym bólem i obrzękiem stawów. Najczęściej zajęte bywają drobne stawy rąk (środręczno-paliczkowe oraz międzypaliczkowe bliższe), stawy nadgarstkowe i środstopno-paliczkowe. Duże stawy (kolanowy, barkowy) rzadziej zostają dotknięte procesem zapalnym. Typowa jest także sztywność poranna trwająca około godziny. Objaw ten polega na niemożności poruszania się i wykonywania podstawowych czynności, takich jak ubranie się czy skorzystanie z toalety. Chory często zgłasza przewlekle występujące stany podgorączkowe, utratę apetytu, niezamierzony spadek masy ciała, bóle mięśniowe czy przewlekłe zmęczenie ^1,2.

Co powinno nas zaniepokoić?

Choroba rozwija się podstępnie na przestrzeni kilku tygodni. To, co powinno zwiększyć naszą czujność, to występowanie RZS w rodzinie. Dodatkowo niepokojącym objawem jest ból dotyczący stawów śródręczno-paliczkowych. W przypadku gośćca objawy bywają bardziej nasilone w godzinach porannych. Warto wybrać się do lekarza rodzinnego, jeśli od dłuższego czasu (około roku) męczą nas bóle stawów rąk lub jeśli zauważamy pojawiającą się sztywność mięśniową po przebudzeniu się. Osoby, u których rozwija się gościec, mogą mieć problemy z zaciśnięciem dłoni w pięść ¹.

Jakie są przyczyny RZS?

Wystąpienie gośćca warunkowane jest wieloma czynnikami, które nakładają się na siebie. Należą do nich: czynniki genetyczne (występowanie RZS w rodzinie), wady układu odpornościowego, płeć żeńska, infekcje bakteryjne, nikotynizm oraz silny stres. Choroba rozwija się wewnątrz stawów. To tam, pod wpływem nieznanego czynnika, tworzy się stan zapalny dotyczący błony maziowej, która wyściela staw od środka. Błona ulega pogrubieniu, a struktury okołostawowe (więzadła, ścięgna, chrząstki) są niszczone. Powoduje to ból i obrzęk oraz ograniczenie ruchomości ².

Jakie badania pozwalają zdiagnozować RZS?

Na początek należy wykonać ocenę morfologii krwi (często występuje niedokrwistość, zwiększona liczba płytek krwi i białych krwinek). Ważnym badaniem jest ocena OB (Odczynu Biernackiego) oraz CRP (białka ostrej fazy, którego stężenie wzrasta w stanach zapalnych). Z badań obrazowych zalecany jest rezonans magnetyczny (MR), ponieważ umożliwia wczesne wykrycie nadżerek w stawach oraz tomografia komputerowa (TK), która wcześniej niż RTG pozwala zobrazować zmiany destrukcyjne powierzchni stawowych. Często wykonuje się także badanie płynu stawowego, w którym można wykryć obecność czynnika reumatoidalnego (RF), który dużo mówi lekarzowi na temat przebiegu choroby ^1,2.

Jak wygląda leczenie RZS?

Leczenie gośćca jest procesem długotrwałym i dosyć uciążliwym dla pacjenta. Wymaga cierpliwości i zrozumienia istoty terapii. Celem leczenia jest uzyskanie remisji lub doprowadzenie do małej aktywności choroby. Najlepiej, jeśli uda się go osiągnąć w ciągu 6 miesięcy. Lekiem pierwszego rzutu jest metotreksat. Ta terapia wymaga dodatkowej suplementacji kwasu foliowego. Ważny jest dobry kontakt z lekarzem, który uświadomi konieczność stosowania metotreksatu (luk innego leku modyfikującego przebieg choroby) także w czasie remisji. W tym okresie można jedynie zmniejszyć dawkę, nie wolno odstawić leku, ponieważ wiąże się to z zaostrzeniem choroby i trudniejszym uzyskaniem ponownej remisji ¹.

Czy istnieją domowe sposoby na złagodzenie objawów?

W przypadku występowania bólu stawów lub sztywności porannej warto sięgnąć po chłodzący żel DIP RILIF, który działa przeciwbólowo, zmniejsza obrzęk oraz stan zapalny. W okresie aktywnym choroby bardzo uciążliwe jest poczucie ciągłego zmęczenia – pozwól sobie na odpoczynek stosując drzemki w ciągu dnia. Zapewnij sobie wsparcie psychiczne wśród bliskich lub u psychologa. Choroby przewlekłe często doprowadzają do poczucia frustracji i zależności od innych osób, dlatego pomoc mentalna jest bardzo ważna i pomaga uchronić przed rozwojem depresji.
Ćwicz w domu – szczególnie w okresach remisji lub zmniejszonej aktywności choroby. Dużą poprawę mogą zagwarantować ćwiczenia poprawiające ogólną wydolność organizmu: pływanie, nordic walking czy lekkie przebieżki. Warto skorzystać z ćwiczeń opracowanych przez rehabilitanta, które poprawią zakres ruchomości stawów i zniwelują przykurcze.
Warto zmienić swoje nawyki żywieniowe. Konieczna jest suplementacja witaminy D i stosowanie diety bogatej w wapń, ponieważ RZS zwiększa ryzyko wystąpienia osteoporozy. Zalecana jest dieta śródziemnomorska, bogata w warzywa, oliwę z oliwek i ryby. Należy utrzymać prawidłową masę ciała, czyli unikać zarówno nadwagi, jak i niedożywienia. Konieczne jest rzucenie palenia papierosów, ponieważ zwiększa ono ryzyko ciężkiego przebiegu choroby ^2,3.