Przyczyny reumatoidalnego
zapalenia stawów
Gościec, czyli reumatoidalne zapalenie stawów, to przewlekła choroba układowa tkanki łącznej, przede wszystkim błony maziowej stawów. Jest najczęstszą autoimmunologiczną chorobą układową, stanowi problem ok. 1% Polaków. RZS pojawia się najczęściej u kobiet w wieku około 40 lat. Należy jednak pamiętać, że nienależenie do grupy ryzyka nie wyklucza pojawienia się choroby. Przyczyny pojawienia się dolegliwości to, upraszczając, nadmiernie aktywny układ odpornościowy. Opanowywanie systemu immunologicznego jest szczególnie istotne w celu leczenia RZS.
Czynniki zwiększające ryzyko pojawienia się gośćca
Reumatologiczne zapalenie stawów jest chorobą o tyle nieprzewidywalną, że trudno z całą pewnością oczekiwać, na rozwój choroby nawet, w przypadku wystąpienia wszystkich możliwych czynników ryzyka. Wymienione przyczyny pojawienia się choroby zwiększają ryzyko, jednak nie stanowią pewnego wskaźnika objawienia się przypadłości.
Czynniki ryzyka dzieli się, na genetyczne oraz środowiskowe. Każdy z czynników genetycznych bardziej zwiększa ryzyko pojawienia się choroby niż wszystkie czynniki środowiskowe razem wzięte.
Czynniki genetyczne
Najczęściej pojawiającym się czynnikiem genetycznym, najbardziej charakterystycznym dla RZS, jest mutacja genu HLA DR nazwana „wspólnym epitopem”. Gen HLA DR koduje cząsteczkę białkową HLA DR biorącą udział, w eksponowaniu dla komórek T pomocniczych potencjalnie obcych cząsteczek białkowych.
W prawidłowych warunkach system ten pozwala, na pobudzenie układu odpornościowego, kiedy odkryta zostaje przez organizm obecność obcych organizmów infekcyjnych takich jak, bakterie czy wirusy. Mutacja charakterystyczna dla RZS sprawia jednak, że limfocyty Th zostają nadmiernie pobudzone. Odkryto, że w przypadku pojawienia się mutacji oraz obecności charakterystycznych, dla gośćca przeciwciał anty cyklicznemu cytrulinowemu peptydowi (aCCP) znacznie zwiększone jest ryzyko pojawienia się choroby. ACCP jest na dzień dzisiejszy najbardziej charakterystycznym wskaźnikiem występowania RZS.
Innymi czynnikami genetycznymi, często pojawiającymi się w gośćcu, są mutacje w obrębie proteaz (białka degenerujące inne białka) oraz mutacje białka TNF alfa. Jest to białko odpowiedzialne, za modulacje układu immunologicznego. Leczenie reumatologicznego zapalenia stawów opiera się między innymi, na podawaniu przeciwciał przeciw właśnie białku TNF.
Czynniki środowiskowe
Czynniki środowiskowe, zwiększające ryzyko pojawienia się objawów RZS, to przede wszystkim palenie tytoniu, długotrwały stres, nieodpowiednie zachowania dietetyczne oraz infekcje. Z nich największe znaczenie wydaje się mieć palenie tytoniu.
Palenie tytoniu zwiększa ryzyko zachorowania, na reumatoidalne zapalenie stawów oraz pogarsza rokowanie, w przypadku już aktywnej choroby. Palenie jest bezwzględnie przeciwwskazane, jeśli zależy nam, na wyleczeniu choroby!
Infekcje są kolejnym czynnikiem wydającym się wpływać, na ryzyko pojawienia się gośćca. Najbardziej wiarygodne dane dotyczące zwiększonego ryzyka, dotyczą wirusów z grupy herpes virus. Szczególnie wymienianymi wirusami jest wirus Epstein-Barr, odpowiedzialny między innymi za mononukleozę oraz cytomegalowirus.
Oprócz wirusów wyróżnia się, również bakterie potencjalnie zwiększające ryzyko pojawienia się RZS. Wymienianymi bakteriami jest zwiększona liczba clostridium perfringens w jelicie oraz obecność bakterii porphyromonas gingivalis. Okazuje się, że jelitowa flora bakteryjna, wśród osób chorych, na RZS jest znacząco różna od osób zdrowych. Druga wymieniona bakteria jest odpowiedzialna, za paradontozę, czyli zapalenie przyzębia.
Co wywołuje reumatoidalne zapalenie stawów?
RZS będące chorobą układową ma wiele przyczyn. Bezpośrednio, za objawy odpowiadają nadmiernie pobudzone limfocyty T (degenerujące tkankę), limfocyty B (produkując przeciwciała), inne komórki odpornościowe (niszcząc chrząstkę) oraz czynniki serologiczne degradujące tkankę łączną.
Złożoność mechanizmów wywołujących nadmierną aktywność immunologiczną sprawia, że leczenie wymaga zastosowania złożonych leków, a leczenie domowe, również bardzo istotne, nie może zastąpić stosowania preparatów celowanych bezpośrednio, w przyczyny reumatoidalnego zapalenia stawów.
Na podstawie:
1. Firestein, G. S. (2003). Evolving concepts of rheumatoid arthritis. Nature, 423(6937), 356–361. doi:10.1038/nature01661
2. Majithia, V., & Geraci, S. A. (2007). Rheumatoid Arthritis: Diagnosis and Management. The American Journal of Medicine, 120(11), 936–939. doi:10.1016/j.amjmed.2007.04.005