Kontuzje i choroby
Najczęstsze choroby i urazy związane z układem kostno-stawowym
Układ kostno-stawowy poddawany jest dużym przeciążeniom, a wykonywane przez nas ruchy nie są do końca prawidłowe. Bywa też, że nasz organizm sam atakuje stawy i kości, a czasem uraz to dzieło przypadku. Dzisiaj przedstawimy najczęstsze dolegliwości związane z kontuzjami szkieletu oraz podpowiemy, jak sobie z nimi radzić.
Skręcenia i zwichnięcia
Skręcenie najczęściej dotyczy stawu skokowego, czyli tzw. kostki. Natomiast zwichnięciu najczęściej ulega staw ramienny. Do pierwszej kontuzji zazwyczaj dochodzi w wyniku źle postawionej stopy, która ześlizguje się ze schodów, zostaje nietrafnie postawiona na krawężnik lub zapada się w dziurę. 50% przypadków skręcenia kostki wśród dzieci i młodzieży powstaje podczas uprawiania sportów, takich jak koszykówka czy piłka nożna. Skręceniu często ulegają także kolana, śródstopie oraz nadgarstek.
Zwichnięcie, szczególnie wśród dorosłych, najczęściej dotyczy stawu ramiennego. Jest to tzw. zwichnięcie barku. Mechanizmem urazu jest upadek na wyprostowaną rękę lub bezpośrednio oddziałująca siła. Zwichnięcie może też dotyczyć rzepki, stawu łokciowego czy nadgarstka.
Różnica pomiędzy skręceniem a zwichnięciem polega na tym, że w tej pierwszej kontuzji cały aparat okołostawowy (więzadła, torebka, przyczepy ścięgien) ulega naciągnięciu lub zerwaniu, ale kości tworzące staw nie zmieniają swojego położenia. Natomiast w zwichnięciu siła oddziałująca na staw jest tak duża, że doprowadza do przemieszczenia się kości względem siebie, co z zewnątrz jest widoczne jako zniekształcenie zarysu stawu 1,2,3.
Rwa kulszowa
To choroba wywołana uciskiem na nerw kulszowy przez zwyrodniały krążek międzykręgowy. Charakteryzuje się dolegliwościami bólowymi podobnymi do rażenia prądem elektrycznym w następujących po sobie sekwencjach. Ból promieniuje od pośladka, przez tylną część uda, aż do stopy i może trwać od kilku dni do kilku tygodni 4.
Reumatoidalne zapalenie stawów
RZS, znany też jako gościec, jest chorobą autoimmunologiczną, związaną z procesem niszczenia stawów od środka przez nieznany czynnik. Przebieg choroby najczęściej związany jest z okresami zaostrzeń i remisji. Charakterystyczna, ale nie konieczna, jest obecność we krwi czynnika reumatoidalnego. Najczęściej, na wczesnym etapie choroby, zajęte są drobne stawy rąk i stóp. Typowo obrzęk i ból stawów jest symetryczny 5.
Skrót informacji o leczeniu
Każda z przedstawionych jednostek wymaga specjalistycznego procesu leczenia. Pierwsza pomoc przy skręceniu lub zwichnięciu stawu polega na unieruchomieniu oraz ułożeniu poszkodowanego w pozycji, w której odczuwa on jak najmniejszy ból. Wymagany jest szybki transport do szpitala celem założenia odpowiedniego unieruchomienia, jak opatrunek gipsowy lub bandaż elastyczny oraz wykluczenia towarzyszących złamań lub uszkodzenia naczyń czy też nerwów.
Rwa kulszowa wymaga odpoczynku w odpowiedniej pozycji, który powinien być przeplatany subtelną aktywnością fizyczną w granicach bólu. Chory musi być pod opieką rehabilitanta, który nie tylko zmniejszy ból, ale także zajmie się edukacją pacjenta pod względem profilaktyki ponownych napadów.
Reumatoidalne zapalenie stawów leczone jest głównie lekami modyfikującymi przebieg choroby, jak metotreksat czy leflunomid. Terapia jest długotrwała i dosyć uciążliwa dla pacjenta. Tutaj także duże znaczenie mają zarówno rehabilitanci, jak i fizjoterapeuci, którzy pomogą utrzymać jak najlepszą sprawność oraz uchronią przed inwalidztwem 4,5.
Wspólnym mianownikiem tych wszystkich chorób i kontuzji jest konieczność zwalczania bólu. Niwelowanie takich dolegliwości poprawia stan psychiczny pacjenta i pozwala mu na codzienne funkcjonowanie. Sprawdzą się zarówno niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), jak i opioidy. Skutecznym domowym rozwiązaniem w każdym ze schorzeń będzie stosowanie chłodzącego żelu zawierającego ibuprofen oraz mentol, czyli DIP RILIF.
1. https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/165580,skrecenie-stawu-skokowego
2. https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/123385,skrecenie-stawu-skokowego-oraz-inne-przypominajace-je-urazy-u-dzieci
3. https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/165512,zwichniecie
4. Coote A., Haslam P., Ortopedia i reumatologia, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2007
5. Interna Szczeklika – mały podręcznik 2018/2019; Gajewski Piotr, Szczeklik Andrzej; Medycyna Praktyczna; Kraków; 2018