Zwichnięcie
stawu łokciowego
Staw łokciowy zbudowany jest ze struktur kostnych, obrąbka stawowego, torebki stawowej, a wzmacniany jest przez ścięgna i mięśnie. Powierzchnia stawowa budowana jest przy udziale trzech kości: ramiennej, promieniowej i łokciowej. Ze względu na złożoną budowę stawu zwichnięcie łokcia jest relatywnie powszechne. Około 25% zwichnięć w obrębie kończyny górnej dotyczy stawu łokciowego. Rokowanie, rozumiane jako powrót do pełnej sprawności manualnej, jest dobre w przypadku podjęcia leczenia.
Przyczyny i objawy
Zwichnięcie stawu łokciowego, to zjawisko powstałe na drodze utraty kontaktu między powierzchniami stawowymi. Związane jest ono często ze złamaniem kości na drodze urazu. Najczęstszym urazem doprowadzającym do zwichnięcia jest upadek do tyłu na wyprostowaną rękę. Uraz taki powoduje tzw. zwichnięcie tylne, czyli związane z wysunięciem się kości łokciowej i promieniowej (kości przedramienia) ponad koniec dalszy kości ramiennej.
Objawy zwichnięcia łokcia to występujące po urazie:
- Ból okolicy łokcia
- Obrzęk
- Ucieplenie skóry okolicy stawu
- Zaczerwienienie skóry
- Zniekształcenie stawu objawiające się między innymi niefizjologicznym ustawieniem mięśni
- Ograniczenie motoryki stawu
- Przymusowe ustawienie części dalszej kończyny górnej
Do wystąpienia zwichnięcia łokcia predysponują choroby tkanki łącznej i osteoporoza. Zwichnięcie może jednak wystąpić u każdego pod wpływem urazu.
Leczenie zwichnięcia
W przypadku podejrzenia zwichnięcia stawu łokciowego należy zwrócić się o pomoc do specjalisty. Brak prawidłowego zaopatrzenia zwichnięcia może powodować konsekwencje, takie jak uszkodzenie nerwów, uszkodzenie naczyń krwionośnych, trwałe usztywnienie stawu i zmniejszenie zakresu ruchu.
Leczenie zaczyna się od opanowania bólu. Krokiem terapeutycznym, jaki musi zostać podjęty tak szybko jak to możliwe, jest nastawienie stawu. Nastawienie odbywa się w znieczuleniu, ponieważ bywa bardzo bolesne. Osiągane jest przez zastosowanie wyciągu prostującego ramię, a następnie zgięcie łokcia do kąta 90 stopni. Po takim zabiegu lekarz bada unerwienie i ukrwienie kończyny. Po nastawieniu niezbędne jest, aby unieruchomić kończynę w opatrunku gipsowym. W przypadku dzieci usztywnienie trwa ok. 2 tygodnie, w przypadku dorosłych 3 tygodnie.
Po okresie usztywnienia niezbędne jest przeprowadzenie rehabilitacji stawu łokciowego. W początkowym okresie konieczna jest rehabilitacja bierna. Opiera się ona zazwyczaj na ćwiczeniach redresyjnych – są to ćwiczenia zwiększające zakres ruchów przy udziale fizjoterapeuty.
Kiedy zwichnięcie stawu łokciowego związane jest ze złożonym złamaniem kości lub uszkodzeniem struktur miękkich, czasem potrzebne jest przeprowadzenie operacji chirurgicznej. Sposób przeprowadzenia operacji, czas jej przeprowadzenia oraz rokowania po zabiegu zależą od rozległości urazu.
Szczególnym rodzajem zwichnięcia łokcia jest zwichnięcie stawu samej kości promieniowej, przy zachowanym stawie łokciowo-ramiennym. Zwichnięcie to występuje najczęściej, przy okazji złamania kości łokciowej.
Domowa rehabilitacja po zwichnięciu łokcia
Już w dniu zdjęcia gipsu należy rozpocząć rehabilitację stawu. Początkowo ostrożnie, poprzez bierne ruchy prowadzone pod kontrolą specjalisty, potem stopniowo zwiększając pracę wykonywaną przez kończynę.
Oprócz ćwiczeń fizycznych wykonywanych pod okiem fizjoterapeuty, należy we własnym zakresie podjąć wysiłek prowadzący do powrotu sprawności stawu.
Najprostszym zalecanym ćwiczeniem jest rozciąganie. Rozciąganie należy prowadzić aż do momentu uczucia bólu, przekraczanie tej granicy jest odradzane. Oprócz rozciągania można wykonywać ćwiczenia czynne, takie jak naprzemienne zginanie i prostowanie łokcia. Ruchy rotacyjne przedramienia można ćwiczyć, wykonując tzw. „wkręcanie żarówki”.
Oprócz ćwiczeń na skuteczność rehabilitacji wpływ mają masaże oraz rozgrzewanie mięśni ramienia. Skuteczny, rozciągający masaż może być wykonany przez członka rodziny. Głaskanie czy rozcieranie należy wykonywać w kierunku od dłoni do tułowia. Rozgrzanie mięśni może być osiągnięte przez ciepłe kąpiele lub preparaty rozgrzewające.
Na podstawie:
1. Ortopedia i Traumatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Redakcja Naukowa prof. Dr hab. Med. Tadeusz Sz. Gaździk, Wydanie III uaktualnione i rozszerzone
2. Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Redakcja Naukowa prof. Adam Bochenek, prof. Michał Reicher, Wydanie VI