Skręcenie kostki
Skręcenie kostki to potoczne określenie na skręcenie w obrębie stawu skokowo-goleniowego. Skręceniem nazywany jest stan uszkodzenia torebki stawowej. Powierzchnie stawowe, w przeciwieństwie do zwichnięcia, przylegają do siebie i zazwyczaj nie obserwuje się złamań kości. Skręcenie kostki związane jest najczęściej, z naderwaniem więzadeł po stronie bocznej stawu. Uszkodzenie więzadeł przyśrodkowych występuje często w parze ze złamaniem kostki bocznej.
Objawy skręcenia kostki
Występujące po nadmiernej supinacji lub pronacji stawu (nadmierne wygięcie) objawy mogą świadczyć o skręceniu stawu skokowego. Objawami są:
- Ból w okolicy kostki
- Zaczerwienienie i ucieplenie skóry okolicy urazu
- Ograniczenie ruchomości stawu
- Opuchlizna stawu
- Niestabilność stawu
Należy zwracać uwagę na powyższe objawy w przypadku kontuzji. Zaniedbanie leczenia może doprowadzić do trwałych zniekształceń, nawykowego zwichnięcia oraz niestabilności stawu.
W przypadku niegroźnego klinicznie skręcenia czasami wystarczy oszczędzanie stawu wraz z prowadzeniem rehabilitacji. Należy jednak pamiętać, że niemal w każdym przypadku dobrym pomysłem jest udanie się do specjalisty w celu przeprowadzenia profesjonalnej diagnostyki. Niedoszacowanie uszkodzenia i zaniedbanie zaopatrzenia stawu, zwiększa ryzyko wystąpienia przyszłych urazów.
Skręcenie kostki – podział
Skręcenie kostki można podzielić pod względem fizycznego uszkodzenia torebki stawowej na 3 stopnie. Każdy kolejny poziom oznacza cięższe uszkodzenie i bardziej dotkliwe objawy.
- Stopień 1 – torebka stawowa oraz więzadła ulegają lekkiemu naciągnięciu. Nieznaczny ból może przeszkadzać w swobodnym przemieszczaniu się. Nieduży obrzęk charakteryzuje się tkliwością i szybkim przemijaniem. Ani krwiak, ani niestabilność stawu nie są obserwowane. Leczenie jest jedynie objawowe i zachowawcze.
- Stopień 2 – torebka i więzadła ulegają częściowemu przerwaniu. Objawy bólowe oraz obrzęk są bardziej nasilone niż w stopniu pierwszym. Krwiak w obrębie stawu często wymaga ewakuacji, a niestabilność stopy wymaga użycia opatrunku usztywniającego w postaci np. ortezy. Sugerowane jest zgłoszenie się do placówki medycznej.
- Stopień 3 – torebka stawowa oraz więzadła ulegają całkowitemu przerwaniu. Ból uniemożliwia przemieszczanie się, kiedy staw jest utrzymywany nieruchomo dolegliwości bólowe mogą być niewielkie. Prawie zawsze obserwuje się pojawienie się krwiaka i niestabilności stawu.
Leczenie skręcenia stawu skokowego
W momencie podejrzenia skręcenia stawu skokowego należy, jak najszybciej podjąć kroki możliwe do realizacji we własnym zakresie, a następnie udać się do specjalisty. Schemat postępowania w momencie urazu można opisać angielskim akronimem PRICE:
- Protect (chroń miejsce urazu)
- Rest (nie nadwyrężaj uszkodzonego stawu)
- Ice (chłodzenie stawu pozwala na złagodzenie bólu)
- Compress (lekki ucisk wywierany na staw, zmniejsza ryzyko pojawienia się krwiaka)
- Elevation (uniesienie kończyny, zmniejsza ryzyko pojawienia się krwiaka)
Leczenie stawu skokowego w pierwszej kolejności wymaga wykluczenia innych przypadłości objawiających się podobnie do skręconej kostki. W tym celu wykonuje się badania obrazowe, pozwalające na sprawdzenie, czy nie doszło do złamania żadnej ze struktur kostnych, a tkanki miękkie nie uległy przerwaniu.
Skręcenie kostki często wiąże się z uszkodzeniem naczyń krwionośnych w obrębie stawu. Ewakuacja krwiaka jest niezbędna w procesie poprawnego leczenia skręcenia kostki. Ewakuację przeprowadza się najczęściej, poprzez przeprowadzenie drobnego nacięcia skóry, a następnie założenie specjalnych sączków w miejscu opróżnionego krwiaka. Cała procedura wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym.
Gdy uszkodzenie stawu skokowego zostanie już odpowiednio zaopatrzone, niezbędne jest usztywnienie kostki. Opatrunek gipsowy utrzymywany jest ok. 2-3 tygodni. Po zdjęciu gipsu zakładany jest opatrunek elastyczny na podobny czas, tj. 2-3 tygodnie.
Rehabilitacja ruchowa powinna być przeprowadzona jak najszybciej to możliwe. Już w dniu zdjęcia gipsu należy rozpocząć rekomendowane przez ortopedę lub fizjoterapeutę ćwiczenia, które mają na celu zwiększenie zakresu ruchu w stawie oraz zwiększenie siły mięśniowej. Oprócz ćwiczeń wykonywanych pod nadzorem fizjoterapeuty rehabilitację najczęściej można prowadzić w warunkach domowych.
Prewencja skręcenia kostki
Skręcenie kostki zdarza się zazwyczaj podczas wykonywania codziennych czynności. Chodzenie w butach na obcasach, nieuważne schodzenie z wysokiego krawężnika oraz przemieszczanie się po nierównym gruncie zwiększają ryzyko skręcenia kostki. Najprostszą czynnością zwiększającą szansę na uniknięcie kontuzji jest uwaga w codziennym poruszaniu się w trakcie pieszego ruchu miejskiego.
Oprócz wzmożonej uwagi warto podjąć kroki mające na celu zwiększenie siły i wytrzymałości stawu skokowego. Wysiłek fizyczny, uprawianie mało kontuzjogennego sportu oraz ćwiczenia rozciągające pozwalają, na zwiększenie wytrzymałości stawu i potencjalnie zapobiegają skręceniom kostki.
Na podstawie:
1. Ortopedia i Traumatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Redakcja Naukowa prof. Dr hab. Med. Tadeusz Sz. Gaździk, Wydanie III uaktualnione i rozszerzone
2. Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Redakcja Naukowa prof. Adam Bochenek, prof. Michał Reicher, Wydanie VI