Ból - Jak odczuwamy i klasyfikujemy ból? DIP Rilif/DIP HOT

Klasyfikacja i odczuwanie bólu

Czym jest ból?


Ból jest zjawiskiem niezwykle złożonym. IASP (Międzynarodowe Towarzystwo Badania Bólu) definiuje go jako: nieprzyjemne sensoryczne i emocjonalne doświadczenie związane z rzeczywistym, bądź potencjalnym uszkodzeniem tkanek. Towarzystwo zwraca więc uwagę zarówno na emocjonalne jak i somatyczne podłoże bólu. IASP zwraca również uwagę na czysto subiektywny charakter bólu: brak możliwości komunikacji werbalnej nie neguje możliwości wystąpienia doświadczeń bólowych1.

WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zaznacza również, że ból jest wielowymiarowym zjawiskiem ze składnikami sensorycznymi, fizjologicznymi, kognitywnymi, afektywnymi, spirytualnymi oraz związanych z zachowaniem. Emocje, zachowania towarzyszące bólowi, wierzenia oraz spirytualne i kulturowe postawy dotyczące bólu i jego kontrolowania modyfikują sposób odczuwania bólu, poprzez modyfikowanie nieprzyjemnych wrażeń do mózgu2. Długa i precyzyjna definicja została stworzona w celu ułatwienia klasyfikacji oraz pomocy milionom ludzi na świecie. Ból, mimo że fizjologicznie ma znaczenie ewolucyjne jako sygnał zagrożenia i wywołanie reakcji ucieczki, został opisany przez EFIC (Europejską Federację oddziałów IASP) jako chorobę samą w sobie oraz główny problem zdrowotny w Europie.3

Czym jest ból

Klasyfikacja Bólu


Ból jest klasyfikowany pod względem mechanizmu indukcji bólu oraz czasu trwania.
Pod względem mechanizmu ból można opisać jako:

  • Nocyceptywny
  • Neuropatyczny
  • Mieszany: zawierający składniki nocyceptywne oraz neuropatyczne

Pod względem czasu trwania ból można opisać w sposób następujący:

  • Ostry – trwający mniej niż 3 miesiące. Związany zazwyczaj z urazami mechanicznymi.
  • Przewlekły – trwający dłużej niż 3 miesiące. Ciągły, lub nawracający ból trwający dłużej niż naturalny czas zdrowienia. Czynniki wywołujące ból mogą być niemożliwe do zidentyfikowania patofizjologicznie.2

typy bólu

Przyczyny bólu


Ból nocyceptywny powstaje poprzez aktywację specjalnych receptorów zwanych nocyceptorami. Receptory te reagują na stres związany z gorącem, zimnem, wibracjami, rozciąganiem oraz naturalnymi związkami chemicznymi wydzielanymi przez tkanki na skutek zapalenia, uszkodzenia, lub niedotlenienie tkanek. Ból nocyceptywny można ponadto podzielić na:

  • Ból somatyczny

    – spowodowany aktywacją receptorów znajdujących się zarówno w zewnętrznych tkankach (skóra, śluzówki, etc. ) oraz w tkankach głębokich takich jak kości, stawy, mięśnie i tkanka łączna. Przykładem może być zwichnięcie stawu, skaleczenie, lub skurcze mięśni.

  • Ból trzewny

    – związany z aktywacją nocyceptorów znajdujących się w organach wewnętrznych. Może być związany z infekcjami, lub uciskiem związanym z obecnością gazów, płynu, lub uciskającego organ litych guzów.

Ból neuropatyczny spowodowany jest uszkodzeniem i zaburzeniem funkcjonowania komórek nerwowych. Uszkodzenie może wystąpić zarówno w nerwach obwodowych oraz
w ośrodkowym układzie nerwowym. Patologiczne procesy metaboliczne, uszkodzenia mechaniczne, zakażenia, niedokrwienia, toksyczne, lub autoimmunologiczne warunki patologiczne mogą spowodować ból neuropatyczny. Innymi czynnikami wywołującymi jest ucisk nerwów oraz nieprawidłowe przetwarzanie impulsów bólowych poprzez rdzeń kręgowy lub mózg.

typy bólu

Leczenie Bólu


WHO zaproponowało klasyfikację dostępnych metod walki z bólem w formie drabiny analgetycznej . Drabina jest trójstopniowym algorytmem postępowania biorącym pod uwagę nasilenie i czas trwania bólu.

  • Pierwszy stopień drabiny obejmuje leczenie bólu o małym natężeniu. Leki znajdujące się na tym poziomie drabiny analgetycznej skuteczne są między innymi w leczeniu ostrego ból stawów, kolan, lub bólu związanego ze stłuczeniem mięśni. Grupą leków używanych na tym poziomie są NLPZ (niesterydowe leki przeciwzapalne) takie jak ibuprofen . Ibuprofen obecny jest między innymi w żelu przeciwbólowym Dip Rilif, działającym przeciwbólowo i przeciwzapalnie, dodatkowo żel zawiera mentol działający znieczulająco na poziomie zakończeń nerwowych w skórze.
  • Drugi stopień obejmuje leczenie bólu, który nie jest skutecznie opanowywany przez NLPZ lub związany jest z narastaniem bólu związanego z chorobą. Leki będące używane na tym poziomie to „słabe” opioidy takie jak tramadol.
  • Trzeci stopień obejmuje „silne” leki opioidowe takie jak morfina i fentanyl. Używanie tych leków jest uzasadnione przy bólu o silnym natężeniu. Należy zwrócić uwagę, że występuje synergizm (wzmocnienie działania przeciwbólowego) między poszczególnymi grupami leków przeciwbólowych.
  1. The Kyoto protocol of IASP Basic Pain Terminology, Loeser, John D.a,*; Treede, Rolf-Detlef, July 31st, 2008 - Volume 137 - Issue 3 - p 473–477
  2. WHO guidelines on the pharmacological treatment of persisting pain in children with medical illnesses, 2012, ISBN 978 92 4 154812 0
  3. Wall P.D., R. Melzack (red) Textbook on Pain, Fourth Edition, Churchill Livingstone, 1999. (Harcourt Pub. Ltd.)
  4. Leczenie bólu w oparciu o drabinę analgetyczną WHO , Medycyna po Dyplomie 2011(20);8(185):52-61

    5. Derry S, Moore RA, Gaskell H, McIntyre M, Wiffen PJ. Topical NSAIDs for acute musculoskeletal pain in adults. 2015 Jun 11;(6):CD007402. doi: 10.1002/14651858.CD007402.pub3